![Królowie Polski z Piotrkowa. W mieście odbywały się elekcje Jagiellonów [ZDJĘCIA] - Zdjęcie główne](https://static.ddbelchatow.pl/galleries/5f1f2cca-37d2-400d-bcd2-1de40915766a)
To z Piotrkowa szła w świat informacja o tym, kto został nowym królem Polski. Piotrków był miastem, w którym odbywały się królewskie elekcje. To tu szlachta decydowała na zjazdach o sukcesji polskiego tronu w dobie dynastii Jagiellonów. Kolejno wybierano na królów potomków Władysława Jagiełły rządzących w XV i XVI wieku.
Sejm elekcyjny w Piotrkowie zbierał się kilkukrotnie, a zwoływany był w okresach tak zwanego bezkrólewia po śmierci kolejnych władców Polski. Choć już wcześniej szlachta powoływała królów na tron, to przyjęcie systemu elekcyjności tronu w Polsce formalne nastąpiło w XV w.
Prawo elekcji władcy szlachcie zagwarantował przywilejami z lat 1425-1433 król Władysław Jagiełło. W ten sposób tron objęli jego synowie Władysław (urodzony w 1424) i Kazimierz (urodzony w 1427). Po śmierci króla Jagiełły w 1434 r. zebrał się sejm walny, w który zjechali się dostojnicy, wchodzący w skład rady królestwa, posłowe poszczególnych ziem, należących do Królestwa, jak również w dużej liczbie szlachta oraz przedstawiciele miast. Dokonano na nim wyboru małoletniego króla Władysława, potwierdzając zobowiązania poczynione ojcu, wprowadzając tym samym elekcję do praktyki politycznej.
ZOBACZ TAKŻE: Piotrkowski cyklodrom na Budkach. Był jedną z największych atrakcji miasta w XIX wieku [ZDJĘCIA]
Jak wybierano królów w Piotrkowie?
We wszystkich przypadkach wyboru królów w Piotrkowie procedura wyglądała tak samo. Dokonywała wyboru rada królestwa, a następnie senat. Po uzyskaniu jednomyślności w głosowaniu, marszałek wielki koronny ogłaszał wybór szlachcie, która przez aklamację okrzykiem potwierdzała dokonanie wyboru.Od 1501 r. obowiązywały przy wyborze króla normy zwyczajowe, spisane na podstawie praktyki elekcji z 1492 r., nazwane "Modus eligendi regis". Szlachta przybywała na sejmy osobiście, wywierając swoją obecnością wpływ na podejmowany wybór. Senat kilkakrotnie zapytywał zgromadzoną szlachtę o opinię co do osoby kandydata. Przedstawiciele szlachty poszczególnych ziem składali podpisy pod aktem elekcji, nadając jej ważność.
ZOBACZ TAKŻE: Słowackiego w Piotrkowie nosiła wiele nazw. Od XIX wieku najbardziej reprezentacyjna arteria w mieście [ZDJĘCIA]
Jagiellonowie - polscy królowie z elekcji z Piotrkowa
Sejm elekcyjny zbierał w latach 1445-1446 czterokrotnie, przy czym trzy razy w Piotrkowie, w związku koniecznością wyboru władcy po śmierci króla Władysława III w bitwie pod Warną w 1444 roku. Na sejmach w Piotrkowie dokonano elekcji króla Kazimierza, brata poległego Władysława, wówczas wielkiego księcia litewskiego, który jednak zwlekał z wyrażeniem zgody na objęcie tronu.W latach bezkrólewia 1445-1446 w Piotrkowie ważyły się losy korony polskiej. Podczas zjazdu elekcyjnego na wiosnę 1446 r. branych było pod uwagę trzech kandydatów: Fryderyk II Żelazny, margrabia brandenburski oraz dwóch książąt mazowieckich Władysław i Bolesław.
Opieszałość Kazimierza Jagiellończyka spowodowała, że w 1446 r. dokonano nawet wyboru na króla Polski księcia mazowieckiego Bolesława, który jednak ostatecznie się wycofał. Kazimierz przyjął wybór na króla, jakiego dokonano w Piotrkowie 17 września 1446 r.
Do kolejnej elekcji w Piotrkowie doszło w 1492 roku. Zwołano wówczas sejm elekcyjny po śmierci króla Kazimierza Jagiellończyka. Wyboru króla Jana Olbrachta 27 sierpnia 1492 r. dokonano przy niewątpliwym silnym nacisku szlachty, która przybyła na sejm elekcyjny.
Jan Olbracht nie był jedynym kandydatem. Rozważano jeszcze jego braci: Aleksandra oraz Zygmunta zwanego później Starym, ale również księcia mazowieckiego Janusza II.
Następne sejmy elekcyjne odbyły się w 1501 r., kiedy 3 października 1501 r. w Piotrkowie królem wybrano Aleksandra - wielkiego księcia litewskiego. Elekcja zaowocowała podpisaniem aktu unii mielnickiej. Dokument ten został podpisany w Piotrkowie w październiku 1501 r., dlatego bywa nazywany unią piotrkowsko-mielnicką. Wśród postanowień unii znalazły się m.in.: postulat wspólnej elekcji władcy, wzajemnej pomocy wojskowej, ujednolicenie waluty, a także systemów miar i wag.
8 grudnia 1506 r. w Piotrkowie wybrano brata poprzednich władców, będącego już wielkim księciem litewskim, Zygmunta. Obrady elekcyjne rozpoczęto od uroczystej mszy świętej w kościele pw. św. Jakuba. Następnie przeniesiono dyskusję do rezydencji królewskiej poza murami miejskimi. 8 grudnia rozpoczęła się właściwa elekcja. Wszyscy elektorowie zebrali się w rezydencji królewskiej pod przewodnictwem prymasa Andrzeja Róży Borzyszkowskiego. Głosowanie okazało się jednomyślne. Po potwierdzeniu wyboru przez szlachtę, udano się do kościoła farnego, gdzie odśpiewano uroczyste Te Deum Laudamus.
ZOBACZ TAKŻE: Kuchnia więzienna w dawnym areszcie. Była elementem zabytkowej zabudowy kompleksu [ZDJĘCIA]
Ostatnia elekcja w Piotrkowie przed wolną elekcją
Do ostatniej elekcji w Piotrkowie doszło w grudniu 1529 roku, kiedy to Zygmunt Stary wspólnie ze swoją żoną Boną Sforzą nakłonili zebrane możnowładztwo i szlachtę do wyboru na kolejnego króla Polski ich syna Zygmunta Augusta.Z powodu zaburzeń po wymuszonej elekcji małoletniego syna królewskiego, król Zygmunt wydał dwie ustawy w 1530 i 1538 r., potwierdzając w nich elekcję jako instytucję prawnoustrojową. Król określił zasady, na których miała być ona być przeprowadzona. Ustawy przyznały szlachcie prawo udziału w elekcji. Uzyskała je szlachta, która z tytułu posiadanej nieruchomości wypełniała obowiązki wojskowe oraz mogła zjawić się na polu elekcyjnym.
Komentarze (0)