Pacjenci muszą to wiedzieć. Nowe przepisy o wizytach u specjalistów już obowiązują

W polskim systemie ochrony zdrowia zachodzą właśnie istotne przekształcenia, które zmienią sposób, w jaki pacjenci uzyskują dostęp do specjalistów. Nowe podejście zaprojektowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia ma przynieść konkretne efekty w zakresie dostępności i efektywności leczenia.

Nowa polityka NFZ wobec poradni specjalistycznych

Wprowadzone przez prezesa NFZ zarządzenie z 1 kwietnia 2025 roku wprowadza nowe mechanizmy finansowania świadczeń ambulatoryjnych. Chociaż formalnie przepisy zaczęły obowiązywać od 2 maja, to dotyczą one świadczeń udzielanych już od 1 listopada 2025 roku. Pierwszy okres analiz obejmie jednak wcześniejszy czas — od 1 lipca do 30 września 2025 roku, co pozwala placówkom przygotować się do reformy.

Fundusz oprze ocenę placówek na danych z 2024 roku, które posłużą jako punkt odniesienia. Świadczeniodawcy zyskają zatem kilka miesięcy na dostosowanie swojej działalności, co ma zminimalizować ryzyko dezorganizacji.

Motywacja przez finanse: nagrody i sankcje

Nowy system zachęt i kar finansowych ma zmusić placówki do aktywniejszego przyjmowania pacjentów pierwszorazowych. NFZ będzie analizował dane kwartalne, a wskaźnikiem skuteczności ma być wzrost liczby pierwszych wizyt o co najmniej 3 punkty procentowe względem analogicznego okresu rok wcześniej.

Jeśli cel ten nie zostanie osiągnięty, Fundusz zastosuje sankcję finansową: „w przypadku braku realizacji wskaźnika wzrostu świadczeń pierwszorazowych w danym kwartale, przez trzy kolejne miesiące stosuje się rozliczenie według wartości 75% stawki”.

Kto musi się dostosować?

Zasady będą miały zastosowanie w szerokim zakresie specjalizacji, szczególnie tych, gdzie kolejki są najdłuższe. Lista objętych dziedzin obejmuje m.in.:

• diabetologię
• endokrynologię
• nefrologię
• kardiologię
• neurologię
• gastroenterologię
• ortopedię
• dermatologię
• immunologię
• reumatologię
• hematologię
• alergologię
• leczenie bólu
• choroby zakaźne
• hepatologię
• geriatrę i osteoporozę
• gruźlicę i choroby płuc
• audiologię i foniatrię
• choroby naczyń
• genetykę i toksykologię

Kto nie musi się obawiać sankcji

Z rozliczenia wyłączone są konkretne kategorie usług, które ze względu na swoją specyfikę muszą być traktowane odrębnie. Są to:

• szybka ścieżka onkologiczna i diagnostyka nowotworowa
• świadczenia pielęgniarskie i położnicze
• świadczenia zabiegowe
• przygotowanie i monitorowanie przeszczepów
• świadczenia udzielane w trybie pilnym
• rozliczenia na podstawie faktur zakupu

Te wyjątki mają zapewnić ciągłość i jakość leczenia dla najbardziej wymagających grup pacjentów.

Redefinicja pierwszej wizyty

Nowy model finansowania wprowadza też inne podejście do samej koncepcji pierwszego świadczenia specjalistycznego. Obecnie może ono obejmować cały proces diagnostyczny, nie tylko samą konsultację. Jak zapisano: „wywiad lekarski, badanie fizykalne, skierowanie na badania dodatkowe, ocenę wyników badań dodatkowych, analizę dokumentacji medycznej” — wszystko to może być częścią wizyty.

Lekarz musi po tej wizycie podjąć decyzję, co dalej: leczenie w POZ, skierowanie do innego specjalisty, przyjęcie do szpitala albo zakończenie procesu diagnostycznego. Jeśli zachodzi podejrzenie nowotworu, możliwe jest także wydanie karty DiLO.

Dostosowanie się do nowych wytycznych oznacza konieczność przeorganizowania czasu pracy lekarzy, zatrudnienia dodatkowych specjalistów albo wydłużenia grafiku wizyt. To wyzwanie organizacyjne, ale i finansowe. Dla placówek, które żyją z kontraktu z NFZ, obniżka do 75% stawki może oznaczać poważne straty.

Zmiany zmierzają do zmniejszenia kolejek, lepszej diagnostyki i skrócenia drogi pacjenta od objawów do leczenia. Choć nie brakuje obaw co do przeciążenia systemu, reforma daje szansę na poprawę funkcjonowania opieki specjalistycznej w Polsce.