![Chowano tu cadyków i piotrkowskich rabinów. W Piotrkowie były aż dwa cmentarza żydowskie [ZDJĘCIA] - Zdjęcie główne](https://static.ddbelchatow.pl/trybunalski/articles/image/578a9d88-b65a-4d85-a6f4-cb1ede78bece)
Można tu zobaczyć blisko dwa tysiące zachowanych macew. To jeden z najlepiej zachowanych cmentarzy żydowskich w województwie łódzkim. Najstarsze nagrobki pochodzą z XVIII wieku. Znajdują się tu także ohele piotrkowskich cadyków. To nowy cmentarz żydowski założony na ówczesnych obrzeżach miasta.
Cmentarz żydowski przy ulicach Spacerowej i Krętej powstał około 1792 r. Był jednak drugim cmentarzem żydowskim w Piotrkowie Trybunalskim. Pierwszy istniał przy synagodze pomiędzy obecnymi ulicami Wojska Polskiego i Jerozolimską.
Najstarsza żydowska nekropolia w Piotrkowie
Społeczność żydowska w Piotrkowie zamieszkiwała początkowo grunty sąsiadujących z miastem. Żydzi nie mogli się osiedlać w mieście na mocy prawa "de non tollerandis Judaeis”. Dopiero w 1679 r. na mocy dedykowanego przywileju wyznawcy religii mojżeszowej otrzymali pozwolenie na osiedlenie się na gruntach należących do Ossolińskich i założenie dzielnicy oraz sformowanie kahału. Wcześniej podlegali gminie w Rozprzy i tam odbywały się pochówki.W 1689 r. wzniesiono bożnicę a wkrótce potem zaczął działać położony przy niej cmentarz. Ostatnich pochówków przy synagodze dokonano w 1795 r. Otwarty został wówczas nowy cmentarz za miastem.
Stary, zapełniony cmentarz przed II wojną światową miał zachowanych tylko około 30 nagrobków. W czasie okupacji hitlerowskiej cmentarz był miejscem egzekucji ludności żydowskiej, został też wówczas kompletnie zniszczony.
Jego powierzchnia to obecnie 0,03 ha. Teren ogranicza niska podmurówka z kamieni, Brak jest śladów pochówków, nie zachowały się też ślady podziału na kwatery i ciągów komunikacyjnych. Teren ma formę skweru o trawiastej nawierzchni. Znajduje się na nim głaz z tablicą upamiętniającą piotrkowskich Żydów i historię miejsca.
Nowy cmentarz żydowski w Piotrkowie
Pod koniec XVIII w. zdecydowano o otwarciu nowego cmentarza żydowskiego na tzw. Zagórkach. Najstarszy zespół nagrobków obejmuje stele z piaskowca datowane na ostatnią dekadę XVIII wieku.Na cmentarzu pochowani są miejscowi cadycy. Wybudowano dla nich specjalne ohele, czyli rodzaj kapliczki nad mogiłą.
Spoczywa tu Chaim Dawid Bernard syn Isachara Bera z Działoszyna, zmarły 4 lutego 1858 r., cadyk i lekarz, uczeń Jakowa Icchaka Horowica "Widzącego z Lublina" i Dawida Biedermana z Lelowa.
Kolejny to Meir Menachem Finkler, zmarły w I ćwiartce XX w., cadyk z dynastii radoszyckiej.
Trzeci to Isachar Dow Ber ha-Kohen syn Awrahama Cwi Tornheim z Wolborza, zmarły 8 października 1877 r., cadyk, uczeń Urie ze Strzelisk, Isachara Dowa z Radoszyc i Eliezera Hofsteina z Kozienic, Menachem Mosze Waltfried, cadyk z Rozprzy.
Isachar Dow Ber ha-Kohen syn Awrahama Cwi Tornheim z Wolborza, zmarły w dn. 8 października 1877 r., cadyk, uczeń Urie ze Strzelisk, Isachara Dowa z Radoszyc i Eliezera Hofsteina z Kozienic oraz Menachem Mosze Waltfried, cadyk z Rozprzy.
Współcześnie odrestaurowano trzy ohele cadyków oraz odsłonięto tablice upamiętniające postacie ważne dla żydowskiej społeczności Piotrkowa: cadyka Chaima Dawida Bernarda, ostatniego rabina Piotrkowa Mosze Chaima Laua i twórcy wielu tutejszych macew Arona Horowicza.
W czasach PRL w ceglanym murze przy bramie umieszczone zostały tablice z brązu, upamiętniające kaźń narodu żydowskiego, a w masowych mogiłach pochowano ofiary nazizmu: w jednej spoczęły szczątki zabitych na cmentarzu, a w drugiej – ekshumowanych z Lesie Rakowskim.
Z nagrobków odzyskanych przy remoncie dróg utworzone zostało lapidarium. Odnalezionych 130 płyt umieszczono wzdłuż południowego muru cmentarza.
Jak upamiętnić zmarłych na żydowskim cmentarzu?
W kulturze Żydów polskich zgodnie z tradycją, osoby odwiedzające cmentarze żydowskie kładą małe kamyki na nagrobkach.Nawiązuje to między innymi do zapisu w Księdze Jozuego (7,26): „I wznieśli nad nim wielki stos kamieni, który jest aż do dnia dzisiejszego.” W czasach biblijnych kamienie zabezpieczały zwłoki złożone w grobie.
Grobów nie dekoruje się kwiatami, co jest uznawane za pogański obyczaj. Kwiaty nie służą zmarłemu, a czynione jest dla podkreślenia bogactwa jego żyjącej rodziny. Zgodnie z tymi zasadami, na grobach Żydów ortodoksyjnych nigdy nie składano kwiatów i nie sadzono ozdobnych krzewów.
Inne poglądy reprezentowały środowiska reformatorskie. Współcześnie w Izraelu na wielu cmentarzach, gdzie spoczywają żołnierze polegli w walce o niepodległość kraju, sadzi się kwiaty, a trzeciego dnia siwan, w Dniu Pamięci, odwiedzający składają na nich wiązanki i kwiaty.
By uczcić pamięć zmarłych zapalano świece na cmentarzu, podczas odwiedzin grobów krewnych i cadyków. Po 1945 ustalił się zwyczaj zapalania sześciu świec, mających symbolizować 6 milionów Żydów, zamordowanych w Europie, w czasie II wojny światowej. Ustawia się je w miejscach masowych grobów i na pomnikach upamiętniających śmierć ofiar Holokaustu.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.