Rząd stawia na kontrolę zwolnień lekarskich. Koniec z wykorzystywaniem L4 jako urlopu?

Coraz więcej krótkich zwolnień lekarskich

W 2024 roku ZUS odnotował 22,2 mln zwolnień lekarskich, a łączna liczba dni spędzonych na L4 wyniosła 240 mln. Niemal 43% stanowiły zwolnienia trwające od jednego do pięciu dni. Wzrost liczby krótkoterminowych L4 budzi obawy, że wielu pracowników traktuje je jako sposób na odpoczynek, zamiast jako środek umożliwiający rekonwalescencję.

Eksperci wskazują, że łatwość uzyskania L4 przez teleporady przyczynia się do nadużyć. „Przynajmniej część tych zwolnień nie wynika z choroby, ale chęci skorzystania z częściowo odpłatnego wolnego od pracy” – podkreśla Łukasz Kozłowski.

Proponowane zmiany w systemie zwolnień lekarskich i ich uzasadnienie

Eksperci zwracają uwagę, że jednym z czynników wpływających na ten trend jest powszechność teleporad medycznych. Łukasz Kozłowski z Federacji Przedsiębiorców Polski zauważa, że możliwość uzyskania zwolnienia lekarskiego bez konieczności osobistej wizyty u lekarza sprawiła, że dla wielu pracowników stało się ono łatwo dostępnym sposobem na odpoczynek. Kozłowski ocenia, że „przynajmniej część tych zwolnień nie wynika z choroby, ale chęci skorzystania z częściowo odpłatnego wolnego od pracy”.

Dodatkowo, obecne przepisy sprawiają, że korzystanie z krótkich zwolnień lekarskich jest łatwiejsze niż np. z urlopu opiekuńczego czy urlopu na skutek działania siły wyższej. Pracownik nie musi spełniać żadnych szczególnych przesłanek, by uzyskać L4 płatne w 80%. Wzrost liczby jednodniowych zwolnień lekarskich, których przybyło o 14,3% rok do roku, sugeruje, że wielu pracowników traktuje je jako szybki sposób na odpoczynek od pracy.

W odpowiedzi na te obserwacje rząd planuje wprowadzenie zmian mających na celu uszczelnienie systemu zwolnień lekarskich i ograniczenie możliwości jego nadużywania. Jednym z proponowanych rozwiązań jest wprowadzenie progu minimalnego, poniżej którego zasiłek chorobowy nie byłby wypłacany. Takie rozwiązanie miałoby na celu zniechęcenie pracowników do wykorzystywania krótkich zwolnień lekarskich jako alternatywy dla urlopu.

Pracodawcy narzekają, że krótkie zwolnienia często dezorganizują pracę firm. ZUS z kolei nie ma wystarczających narzędzi do skutecznej kontroli takich absencji. „ZUS nie jest w stanie ani też nie ma interesu finansowego w kontrolowaniu zwolnień jednodniowych” – zauważa Kozłowski.

Jakie zmiany planuje rząd?

Reforma zwolnień lekarskich ma na celu ograniczenie nadużyć oraz poprawę funkcjonowania systemu. Planowane zmiany obejmują:

• Stopniowanie wynagrodzenia na zwolnieniu – zmniejszanie świadczenia wraz z długością trwania L4.
• Nowe zasady dotyczące pracy na zwolnieniu – wprowadzenie precyzyjnych regulacji określających, co można robić na L4.
• Minimalny próg dla wypłaty zasiłku – krótkie zwolnienia mogłyby nie być opłacane.
• Ograniczenie możliwości wyjazdów za granicę w czasie L4.
• Zaostrzenie kontroli krótkoterminowych zwolnień lekarskich.
• Obowiązek podania uzasadnienia przez lekarza dla krótkiego L4 – szczegółowe uzasadnienie mogłoby zmniejszyć liczbę nadużyć.
• Możliwość wnioskowania przez pracodawców o dodatkową kontrolę zwolnienia – jeśli pracodawca miałby wątpliwości co do zasadności L4, mógłby wystąpić do ZUS o dodatkową kontrolę pracownika.