Pracujesz? Możesz otrzymać jednorazowo nawet 30 tys. zł

Ta forma świadczenia przysługuje niezależnie od rodzaju podpisanej umowy, stażu pracy czy miejsca zatrudnienia – zarówno w sektorze prywatnym, jak i państwowym. Warto wiedzieć, że nie tylko przysługuje ona z mocy prawa, ale także – w przypadku niewypłacenia – grożą za to poważne konsekwencje finansowe dla pracodawcy. A można dostać sporo, nawet 30 tys. zł.

Dodatkowe środki gwarantowane przez przepisy

W polskim Kodeksie pracy zapisano wyraźnie, że pracodawca ma obowiązek wypłacić jednorazową odprawę pieniężną w określonych przypadkach. Co istotne, dotyczy to każdego zatrudnionego, niezależnie od tego, czy wykonuje obowiązki na podstawie umowy o pracę, zlecenia czy innego typu kontraktu. Podobnie, nie ma znaczenia długość stażu pracy ani forma zatrudnienia – odprawa przysługuje zarówno pracownikowi fizycznemu w niewielkim zakładzie, jak i urzędnikowi administracji rządowej.

W przypadku zignorowania obowiązku wypłaty odprawy pracodawca może ponieść konsekwencje prawne. Grozi mu grzywna w wysokości od 1000 zł do nawet 30 000 zł. Co więcej, będzie musiał wypłacić zaległe środki powiększone o odsetki.

Odprawa emerytalna — co trzeba spełnić, by ją otrzymać?

Prawo do jednorazowej odprawy emerytalnej nabywa pracownik, który rozwiązuje stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Celem tej odprawy jest wsparcie finansowe w momencie rozpoczęcia nowego etapu życia, w którym dochody zwykle ulegają zmniejszeniu.

Odprawa przysługuje od chwili, gdy ustaje stosunek pracy. Jeśli termin wypłaty zostanie przekroczony, pracownik ma prawo dochodzić należnych odsetek zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. Świadczenie to może zostać przyznane tylko raz w życiu – wyjątkiem jest sytuacja, gdy dana osoba zatrudniona jest jednocześnie w kilku miejscach i rozwiązuje wszystkie umowy tego samego dnia. Wówczas przysługuje jej odprawa od każdego z pracodawców.

Jak głosi art. 92 Kodeksu pracy:

„§ 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
§ 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.”

Ile można dostać? Dla niektórych więcej niż jedna pensja

Wysokość minimalnej odprawy to równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia brutto pracownika. Jednak w wielu przypadkach obowiązują korzystniejsze regulacje – dotyczą one m.in. nauczycieli, urzędników, żołnierzy i funkcjonariuszy policji.

Przykładowo, dyplomowany nauczyciel, który ma za sobą co najmniej 20 lat pracy, otrzyma odprawę w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia. Jeśli jego staż przekracza 20 lat, odprawa wzrasta do trzymiesięcznej pensji. W przypadku pracowników samorządowych oraz członków służby cywilnej wysokość wypłaty może być jeszcze większa – niektóre przepisy przewidują nawet dziesięciokrotność miesięcznego wynagrodzenia.

Choć świadczenie to jest opodatkowane na zasadach ogólnych (jako przychód ze stosunku pracy), to jednak nie stanowi podstawy do naliczania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Kiedy odprawa nie przysługuje?

Nie każdy jednak ma szansę na otrzymanie takiej wypłaty. Mimo spełnienia wieku emerytalnego czy posiadania wystarczającego stażu pracy, prawo do odprawy emerytalnej może zostać utracone w określonych okolicznościach.

Osoby, które przechodzą na rentę rodzinną, nie otrzymają odprawy – ponieważ nie występuje tu związek między ustaniem zatrudnienia a przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy. Podobnie pracownicy kończący zatrudnienie i przechodzący na świadczenie przedemerytalne także nie kwalifikują się do tego świadczenia.

Z odprawy wykluczeni są również ci, którzy zostali zwolnieni dyscyplinarnie. W tym przypadku ustanie stosunku pracy nie wynikało z przejścia na emeryturę, więc odprawa nie przysługuje.

Procedura i terminy. Co zrobić, by nie stracić świadczenia?

Otrzymanie odprawy emerytalnej powinno być potwierdzone w świadectwie pracy, które – zgodnie z przepisami – powinno być wydane nie później niż w ciągu 7 dni od zakończenia stosunku pracy. Czasami jednak pracodawca nie wypłaca należnej odprawy automatycznie. W takiej sytuacji pracownik ma możliwość złożenia wniosku o przyznanie środków – ale musi to zrobić najpóźniej w ciągu trzech lat od momentu, gdy odprawa powinna była zostać wypłacona. Po upływie tego okresu roszczenie może się przedawnić.

Warto podkreślić, że świadczenie należy się również wtedy, gdy umowa została rozwiązana na wniosek pracownika – byleby powodem było przejście na emeryturę lub rentę. Powody odejścia z pracy nie mają znaczenia dla przyznania odprawy, o ile tylko istnieje związek przyczynowy z zakończeniem kariery zawodowej.

Świadomość może się opłacić

Choć odprawa emerytalna to rozwiązanie znane od lat, wielu Polaków wciąż nie zdaje sobie sprawy z przysługujących im praw. Brak tej wiedzy skutkuje tym, że część pracowników nie podejmuje kroków w celu odzyskania należnych pieniędzy, które w niektórych przypadkach mogłyby znacząco poprawić ich sytuację finansową na starcie emerytury.

Odprawa to nie przywilej, ale obowiązek, który ciąży na każdym pracodawcy. Zaniedbanie go może skutkować nie tylko kosztownymi sankcjami, ale i utratą reputacji firmy. Dlatego tak ważne jest, by zarówno pracownicy, jak i pracodawcy znali dokładnie swoje prawa i obowiązki w tym zakresie.