Nazywano go pierwotnie Bernardyńskim Ogrodem Spacerowym. Co został z parku przy klasztorze bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim do dziś? [ZDJĘCIA]

Kościół i klasztor ojców Bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim został wzniesiony został poza średniowiecznym obwodem murów miejskich na zachód od dawnej bramy Sieradzkiej. Zespół budowli zajął miejsce na wzniesieniu zwanym "Łysą Górą". Obecnie to centrum miasta pomiędzy ulicami Gabriela Narutowicza i Juliusza Słowackiego. Przy klasztorze istniał Ogród Bernardyński, który został wchłonięty przez Park Śródmiejski.

Współczesna kompozycja powstałego po wojnie Parku Śródmiejskiego niewiele ma wspólnego z historycznym założeniem ogrodowym w centrum Piotrkowa. Przeważającą część Ogrodu Bernardyńskiego, która została włączona do nowego parku, została przez lata mocno zmieniona.

Co zostało po Bernardyńskim Ogrodzie Spacerowym?

Pod murami klasztoru od południa wydzielono niewielki ozdobny ogródek z fontanną i figurą Matki Boskiej, otoczony współczesną żelazną kratą na podmurówce. Naprzeciw prezbiterium ustawiona w 1967 roku murowana kolumna z figurą św. Antoniego przeniesioną z rozebranej wówczas podobnej kolumny stojącej od wieków przed wschodnią bramą kościoła. 

Zachodnia część ogrodu to starodrzew z przeważającym udziałem gatunkowym kasztanowców, lip i grabów. Szczególnie piękne są w masywie tym stare kasztanowce rosnące na wysokości budynku klasztoru. W części tej po wojnie wytyczono dwie skośnie poprowadzone alejki z placykami wypoczynkowymi. 

Od południa masyw starodrzewia odizolowany jest od ulicy Narutowicza przez skupinę gruszy, zaś od zachodu odcina go betonowa płyta pomnika i alejka przylegająca do amfiteatru. Te współcześnie wybudowane obiekty wchodzące w skład Parku Śródmiejskiego stanowią namiastkę dawnego wyposażenia Ogrodu Bernardyńskiego.

Kompozycja założenia zachowała się dobrze w najbliższym sąsiedztwie klasztoru i kościoła. Czasy współczesne przyniosły również nowe lokalizacje pomników poświęconych Ofiarom Katynia, czy pamięci Księdza Popiełuszki. Po zlikwidowanym cmentarzu od strony Starego Miasta pozostał jedynie pamiątkowy kwietnik z kilkoma pomnikami.

W zachodniej części założenia zwanego pierwotnie Bernardyńskim Ogrodem Spacerowym zachowały się tylko niektóre fragmenty alei. Nowe nasadzenia, zmiana układu alejek spowodowały, że obiekt ten pełnił rolę raczej skweru.

Pierwszy ogród przy klasztorze

Po kasacie klasztoru w 1864 roku teren przyklasztornego ogrodu, mający "jeden mórg miary nowopolskiej w połowie większej murem, w części 1/4 parkanem otoczony, pozostał pod zarządem rektora kościoła". W maju 1868 roku na wniosek władz guberni piotrkowskiej część dawnego ogrodu klasztornego przekształcono w publiczny ogród spacerowy. Uszczuplony teren przyklasztorny, zamknięto w części zachodniej, nowym murowanym ogrodzeniem. Oficjalnie nazwany odtąd Bernardyński Ogród Spacerowy. 

W 1874 roku i w 1882 roku dokonano prac remontowych muru okalającego ogród pobernardyński. Pewnym przekształceniom również uległ drzewostan, w miejsce starych drzew owocowych, posadzono pierwsze kasztany.

W 1888 roku w Ogrodzie Bernardyńskim otwarto na użytek spacerowiczów bar mleczny K. Szymańskiego. W 1893 roku od strony wschodniej zaprojektowano nowy skwerek publiczny,a ogrodnik miejski Hołójski jesienią 1894 roku uformował go ostatecznie w ozdobny ogród, którego klomby ozdabiały nowo posadzone głogi, jaśminy, róże sztamowe, tuje i derenie. Wtedy też stanęła  ozdobna altana, a w cztery lata później ogród uzyskał kolejną innowację jaką był "basen z wodą". 

W 1901 roku gruntownemu uporządkowaniu poddano teren przykościelnego cmentarza oraz skweru publicznego. Zadecydowano, że Bernardyński Ogród Spacerowy, przyległy do klasztoru od zachodu, otrzyma kosztem 515 rubli efektowną altanę dla orkiestry zbudowaną w kształcie muszli. 

Latem 1902 roku komisja pod przewodnictwem wicegubernatora piotrkowskiego zaplanowała rozszerzenie terenu ogrodu, zlecając w tym celu wyburzenie zaniedbanego zachodniego skrzydła klasztornego. Istniejąca w ogrodzie pod murem "cieplarnia" również miała być przeniesiona w inne miejsce. Protesty społeczeństwa zapobiegły tym pracom. Teren ogrodu publicznego powiększono jedynie o wyburzoną ośmioboczną, klasztorną basztę obronną, zaś przy Domu Ogrodnika Szuli, Goldberg wystawił pawilon handlowy. 

W 1904 roku postanowiono uświetnić jego tereny poprzez zainstalowanie oświetlenia spirytusowego, przy pomocy 6 latarni. 

Podczas organizowanych w mieście patriotycznych obchodów rocznicowych we wrześniu 1914 roku wykonana została oranżeria miejska, która uzyskała nowe oszklenie i ulepszoną cieplarnię. 

Kościół bernardynów w Piotrkowie

Ufundowali go bracia Florian, Wawrzyniec i Stanisław Starczewscy, działający za namową starszego brata Leonarda, ówczesnego prowincjała bernardynów. Na nabytych przez Floriana działkach na Sieradzkim Przedmieściu w latach 1624-1625 zbudowano drewniany kościół i klasztor, a w 1632 r. rozpoczęto wznoszenie budynków murowanych. 

Kościół konsekrowano w 1642 r., w rok później ukończono budowę klasztoru, a przed 1644 r. całość otoczono obwarowaniami z basztami i przekopami. 

W 1735 r. zbudowano nowy mur z usytuowaną od wschodu bramą wejściową zaprojektowaną przez bernardyna Wenecjusza Pensa. Po kasacji konwentu w 1864 r. obiekt zaniedbano. Restaurowano go zaś po powrocie bernardynów w 1922 r.

Prace budowlane i konserwatorskie prowadzono tu także w drugiej połowie XX i w XXI w., m.in. w 1970 r. rozebrano dawne kościelne ogrodzenie i bramę, którą zastąpiono usytuowaną bliżej świątyni architektoniczną makietą. Podobnie postąpiono z pochodzącą z 1856 r. kolumną z figurą św. Antoniego, którą ustawiono przed zamknięciem prezbiterium.