Gdy do Piotrkowa prowadziły trzy bramy. Królewskie miasto w obrębie murów [ZDJĘCIA]

Miasto w średniowieczu założono w miejscu, które starannie wybrano. Powstało na wyniesionym terenie w widłach rzek, gdzie bagnisty teren chronił pierwotny gród. Dodatkową ochronę stanowiły miejskie mury, które wybudowano w okresie panowania króla Kazimierza Wielkiego. Królewskie miasto chroniły obwarowania o wysokości nawet 9 metrów. 

Miejskie mury Piotrkowa zachowały się do naszych czasów zaledwie we fragmentach. Wina leży między innymi po stronie zaborców. Jeszcze w XVIII wieku próbowano przywrócić im militarną rolę i przebudować fortyfikacje. W wieku XIX jednak rozpoczęto rozbiórkę obwarowań. W 1817 roku zburzono bramy Krakowską oraz Sieradzką. Następnie sukcesywnie rozbierano kolejne odcinki muru.

Najlepiej zachowane fragmenty zawdzięcza Piotrków działalności jezuitów, którzy paradoksalnie przyczynili się najpierw do utraty ich militarnego charakteru. W XVIII wieku zakonnicy w miejscu obwarowań wybudowali kościół i kolegium. 

Trzy miejskie bramy do królewskiego miasta

Zarówno mury, jak i bramy wybudowano, gdy układ przestrzenny miasta był już ustalony. Miejskie ulice, a także trakty prowadzące do grodu musiały omijać bagna znajdujące się na południe i wschód od miasta, a także miejsca, gdzie można było przeprawić się przez rzeki. 

Miasto założono bowiem w widłach rzek Strawy i Strawki. Bagniste doliny rzek chroniły miasto z wyjątkiem strony zachodniej i północno-zachodniej, gdzie mogła znajdować się fosa. 

Linia murów obronnych wyznaczających obrys miasta miał kształt przypominający owal. Obwarowania zamykały obszar około 8 hektarów. Mur miał około kilometra długości.

Wzniesiono go z cegły na wysokiej podmurówce kamiennej. Grubość muru wynosiła około 1,9 metra, a wysokość około 9 metrów. Mur zakończony był krenelażem, czyli zębatą konstrukcją pozwalającą na prowadzenie walki. Ozdobiony byłe też ceglanym wzorem.

Obronne obwarowania miasta to także baszty, które umieszczono od zachodu i północy. Ich resztek można dopatrzeć się w budynku klasztoru dominikanek, który przystawiono do miejskich murów. 

Królewskie miasto opasane królewskimi murami

Piotrków już od połowy XIV wieku był miejscem zjazdów szlachty i miejscem, które miało szczególną rolę w królestwie Polskim. W kolejnych stuleciach gród zyskał zamek królewski z fundacji Jageillonów. 

Utrzymanie murów miejskich, choć zbudowanych z rozkazu królewskiego,  obciążało kasę miasta, ale królowie wspomagali te prace. Wiadomo, że w 1633 roku król Władysław IV polecił przeznaczyć na naprawę murów dochody z wójtostwa nadanego miastu. Na rzecz obrony murów opodatkowano cechy piotrkowskich rzemieślników.

Mury sprawdziły się podczas wojny ze Szwedami. W latach 1656-1657 miasto dwukrotnie przechodziło z rąk do rąk. W końcu zdobyte przez wojska szwedzkie, miasto zostało ponownie ufortyfikowane. Szwedzi wybili w murach 366 strzelnic przeznaczonych dla ręcznej broni palnej. A na przedpolu powstały umocnienia ziemne.