Choć różne wojska stacjonowały w Piotrkowie przez wieki, to w mieście nigdy nie zbudowano dla nich prawdziwych koszarów. Żołnierzy lokowano w starych klasztorach, w budynkach szkolnych i w kwaterach prywatnych.

Najważniejszym obiektem, który pełnił rolę wojskowego mieszkania, były mogące pomieścić ponad 700 żołnierzy Koszary Pofranciszkańskie. Obiekt dawnego klasztoru został zniszczony w okresie II wojny światowej.

Stare Koszary Pofranciszkańskie w czasie I wojny światowej zabezpieczały głównie potrzeby formowanego w Piotrkowie 26 pułku piechoty, następnie jego batalionu zapasowego, później zaś takiegoż batalionu 2 Pułku Piechoty Legionów.

Jako koszary wykorzystywane były zabudowania przy ul. Wolborskiej, gdzie wyznaczono również jedno z miejsc grupowania koni przebywających w mieście oddziałów wojskowych. Były także wykorzystywane stare koszary przy ulicy Krakowskiej 34 oraz koszary pomonopolowe przy ulicy Piłsudskiego 121.

Poważną operacją okazało się również zorganizowanie pomieszczeń dla przenoszonych do Piotrkowa elementów dowództwa kieleckiego Okręgu Generalnego. W protokole spisanym w marcu 1920 r. miejska komisja rekwizycyjna zawarła wykaz sześciu podmiotów podległych przekazaniu władzom wojskowym, a wśród nich: m.in. hotele „Angielski” oraz „Bristol”.

Na cele kwaterunku wojskowego zajmowano również wiele innych budynków lub lokali mieszkalnych w piotrkowskich kamienicach. Przez całe dwudziestolecie międzywojenne w mieście stacjonowały 25. i 26. pułki piechoty.

https://trybunalski.pl/wiadomosci/historia/kino-hawana-w-piotrkowie-przetrwalo-pol-wieku-pierwsze-kino-panoramiczne-zastapil-inny-budynek-zdjecia/ybeXe74MqQBqXcLXime5

Piotrkowskie pułki piechoty

Na przełomie 1918 i 1919 roku w skład garnizonu piotrkowskiego wchodziły: oddział lotny, magazyn broni, zarząd budowlany, szpital wojskowy, laboratorium bakteriologiczne, szwadron taborów oraz kolumna samochodowa.

Kolejną reorganizację garnizonu przeprowadzono dopiero po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej. Nową koncepcję pokojowej organizacji Wojska Polskiego opracowano w lutym 1921 roku.

Kiedy piotrkowskie oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej rozbroiły 1 listopada 1918 roku austro-węgierski 100 Pułk Piechoty oraz dwie kompanie 517 Batalionu Pospolitego Ruszenia i 612 Batalionu Piechoty, podjęto działania zmierzające do zorganizowania polskiej armii, stworzenia własnych formacji wojskowych.

2 listopada 1918 roku pierwsi żołnierze złożyli uroczyste ślubowanie. Później sformowano batalion złożony z czterech kompanii strzeleckich oraz jednej karabinów maszynowych. Jego dowódcą został kpt. Edward Wolf. 7 listopada 1918 roku utworzono pułk dwubatalionowy. Stał się on zaczątkiem 26 Pułku Piechoty. Pod koniec listopada 1918 roku miał już trzy bataliony, z czterema kompaniami strzeleckimi oraz jedną kompanią karabinów maszynowych w każdym. Zorganizowano także pododdział łączności oraz orkiestrę.

W dziejach Piotrkowa Trybunalskiego zapisał się również batalion zapasowy 2 Pułku Piechoty Legionów. Na początku maja 1919 roku zajął koszary pofranciszkańskie opuszczone przez batalion zapasowy 26 Pułku Piechoty.

W czerwcu 1927 roku etatowa obsada pułku wynosiła 56 oficerów oraz około 1500 podoficerów i szeregowych.

https://trybunalski.pl/wiadomosci/historia/wiezienie-w-piotrkowie-skonczylo-jako-galeria-handlowa-stary-areszt-byl-tu-przez-ponad-dwa-wieki-zdjecia/G33uqZRkQHC6lcoCXqoX

Plany na nowe koszary w Piotrkowie

Aby zaradzić problemom kwaterunkowo-mieszkaniowym żołnierzy, w czerwcu 1919 roku powołano urząd mieszkaniowy, który miał za zadanie pozyskiwać dane o liczbie wolnych i zdatnych do użytku mieszkań. W 1920 roku na liście znalazło się 398 kwater zdatnych do natychmiastowego ulokowania żołnierzy. Powstała także inicjatywa budowy domów oficerskich.

2 listopada 1927 roku dowództwo 25 Pułku Piechoty przekazało pismo do zarządu miasta w Piotrkowie Trybunalskim, w którym wskazywało na potrzebę wyznaczenia placu i jak najszybsze rozpoczęcie budowy dwóch domów mieszkalnych z 20 mieszkaniami dla oficerów i podoficerów w każdym.

W grudniu 1927 roku kancelaria wydziału technicznego magistratu przekazała plan działki o powierzchni 2.166,15 mkw. przeznaczonej pod budowę domów. W następnej kolejności Fundusz Kwaterunku Wojskowego ogłosił przetarg na wykonanie prac. Autorem projektu był Bruno Zborowski, natomiast wykonawcą robót budowlanych firma „Tibr”.

Pierwszy budynek, o kubaturze 5866 m sześc., został wzniesiony w latach 1928–1929 przy ulicy Wolborskiej 4. Koszt inwestycji wyniósł 261.537,61 zł. Prace wykończeniowe przeprowadzili sami wojskowi tzw. systemem gospodarczym. Uroczyste poświęcenie gmachu odbyło się 24 listopada 1929 roku. Pierwsi jego mieszkańcy wprowadzili się kilka dni później.

W lipcu 1928 roku komenda garnizonu podjęła współpracę z Okręgowym Szefostwem Budownictwa w Łodzi i magistratem Piotrkowa w sprawie budowy nowych koszar dla pułku.

Podpisano umowę, w której określono zasady budowy nowego budynku koszar wojskowych na terenie miasta oraz szczegóły dotyczące finansowania przedsięwzięcia. Piotrków Trybunalski zobowiązał się wybudować na własnym gruncie koszary wraz z potrzebnymi budynkami gospodarczymi, magazynami oraz budynkami mieszkalnymi dla oficerów i podoficerów.

Budynek miał być wyposażony w podstawowe media, a teren miał otaczać parkan o wysokości 2 m. Miasto zobowiązano się także, że bramy i furtki będą wykonane z żelaza. W umowie zapisano również, że po zakończeniu budowy teren zostanie przekazany na własność Skarbu Państwa.

https://trybunalski.pl/wiadomosci/historia/tak-powstawala-slynna-gierkowka-50-lat-temu-piotrkowow-zyskal-szybkie-polaczenie-z-warszawa-zdjecia/tPdI9yy4oxWUeFQbWKzG

Wojskowy stan posiadania w Piotrkowie

W garnizonie piotrkowskim działała piekarnia pułkowa. Mieściła się w budynku koszar pofranciszkańskich. Jej kierownikiem był st. sierżant Roman Kuchciński. Piekarnię pułkową zlikwidowano w 1928 roku, a wypiek chleba na potrzeby wojska przekazano administracji więzienia w Piotrkowie Trybunalskim.

W koszarach pofranciszkańskich działał również warsztat szewsko-krawiecki. Jego kierownikiem został st. sierżant Marian Maziak. Do jego zadań należało naprawianie obuwia oraz umundurowania żołnierskiego. Naprawą bielizny żołnierskiej zajmowały się kobiety zatrudnione w pułkowym warsztacie przywracania do użytku bielizny.

Od końca 1918 roku do roku 1921 na terenie garnizonu istniała stacja ogierów. Jej komendantem był rtm. Kajetanowicz.

W garnizonie zorganizowano również wojskowy szpital rejonowy, liczący około 300 łóżek. W skład szpitala wchodziły: komenda szpitala, ambulatorium dentystyczne, apteka, a także oddziały chirurgiczny, chorób wewnętrznych i zakaźnych oraz chorób skórnych i wenerycznych. 1 grudnia 1923 roku powołano garnizonową izbę chorych, a szpital zlikwidowano. W izbie było tylko około 30 łóżek.

Wojsko Piotrków (1)