Willa "Wanda" to bogato zdobiony budynek przy ul. Dąbrowskiego 14 w Piotrkowie Trybunalskim. Budowla została ukończona w 1904 roku. Koszt wzniesienia piętrowej willi i przybocznej oficyny wynieść miał około 20 tys. rubli.
Została zaprojektowana przez piotrkowianina Feliksa Nowickiego. Architekt pochodził z rodziny szlacheckiej posługującej się herbem Nowina. Ukończył Gimnazjum Rządowe Męskie w Piotrkowie Trybunalskim, a następnie Carską Akademię Sztuk Pięknych w Petersburgu. Był głównym architektem ówczesnej guberni piotrkowskiej. Służbę państwową jako architekt rozpoczął w 1866. W 1894 powrócił do rodzinnego Piotrkowa, gdzie objął stanowisko architekta gubernialnego. Zaprojektował także budynek Sądu w Piotrkowie, który został wzniesiony w latach 1904-1907.
Właścicielem willi "Wanda" pierwotnie był inżynier Edward Pętkowski, działacz znany w Piotrkowie przełomu wieków. Jeden z pomysłodawców powstania Piotrkowskiego Konsorcjum Budowy Elektrowni oraz członek Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego.
W 1914 roku w budynku zainstalowało się Centralne Biuro Werbunkowe Legionów Polskich. Możliwe, że do "Wandy" przyjechał także twórca legionów Józef Piłsudski. Miał osobiście nadzorować werbunek młodych Polaków zjeżdżających do Piotrkowa z wielu zakątków Polski pod zaborami.
Jest to o tyle prawdopodobne, że na przeciwko willi "Wanda" znajduje się budynek przy ul. Dąbrowskiego 9, czyli historyczny Hotel "Comfort". W „Comforcie” zamieszkiwał m.in. Władysław Sikorski oraz żona Józefa Piłsudskiego, Maria. Hotel działał tu od stycznia 1914 roku i był jednym z najpopularniejszych w Piotrkowie w okresie I wojny światowej.
Do Piotrkowa od lutego 1915 roku zaczęły przybywać instytucje i zakłady legionowe. Jako pierwszy przybył do miasta Departament Wojskowy NKN, a w kwietniu najwyższa władza legionowa, czyli Komenda Grupy Legionów Polskich. Komenda Grupy LP stacjonowała w Piotrkowie do października 1915 roku. Jej zadaniem było organizowanie i szkolenie nowych oddziałów oraz kierowanie wszystkimi instytucjami legionowymi na zapleczu frontu.
Komendzie Grupy LP podporządkowano Departament Wojskowy NKN. W 1915 roku do jego kompetencji należały jedynie sprawy agitacji i ewidencjonowania poborowych. Wykonywał te zadania poprzez Centralne Biuro Werbunkowe, Centralne Biuro Poborowe i Centralny Urząd Ewidencyjny. Poprzez Biuro Zapomogowe wspierał rodziny legionistów oraz inwalidów legionowych. Wypełnianie zadań propagandowych Departamentu odbywało się poprzez Biuro Prasowe, Administrację Wydawnictw, Drukarnię Państwową i Biuro Techniczno-Fotograficzne. Biura DW NKN mieściły się, w nieistniejącym dziś budynku, przy ul. Rokszyckiej 22 (obecnie ul. Gabriela Narutowicza).
Od 1918 roku willa "Wanda" była użytkowana przez Wojsko Polskie. W latach 20. XX wieku została zakupiona przez Stowarzyszenie Robotnicze, które urządziło w niej „Dom Ludowy”. W 1935 roku willę zlicytowano i kupił budynek Fundusz Obrony Narodowej. Początkowo mieściło się w niej dowództwo VI Okręgu Wojska Polskiego, później kasyno, a w 1938 roku planowano przekazać ją na potrzeby organizacji patriotycznych.
W latach drugiej wojny światowej 1939–1945 willa była jedną z piotrkowskich siedzib hitlerowskiego gestapo. Powojnie "Wanda" wróciła do mienia wojskowego. W 1947 roku w willi znajdowała się wojskowa komenda miasta. Na pierwszym piętrze gabinet miał komendant, kpt. Wojciech Jaruzelski. Przez następne lata działała w willi Wojskowa Komenda Uzupełnień.
W latach 60. XX wieku była siedzibą Powiatowego Sztabu Wojskowego, a od 1975 roku Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego. Od 1999 do 2010 roku w willi „Wanda” mieściła się Wojskowa Komenda Uzupełnień.
Budynek w 2013 roku został wystawiony na sprzedaż przez Agencję Mienia Wojskowego za 850 tys. zł. Sprzedany został za 858,5 tys. zł, ale wojsko udzieliło od tej ceny bonifikaty ze względu na zabytkowy charakter willi. Ostateczna cena to 650 tys. zł.
Pomysł na Muzeum Legionów Polskich
W październiku 2009 roku przy Zarządzie Okręgu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Piotrkowie Trybunalskim zawiązał się Społeczny Komitet Utworzenia Muzeum Legionów Polskich. Pojawił się pomysł by w jednym z pomieszczeń willi "Wanda", która była wówczas siedzibą Wojskowej Komendy Uzupełnień, zorganizować ekspozycję poświęconą legionowym tradycjom tego miejsca.Utworzenie muzeum poparł wówczas Prezydent RP Bronisław Komorowski. Do Pałacu Prezydenckiego zaproszona została delegacja z Piotrkowa na czele z gen. Stanisławem Burzą-Karlińskim. Muzeum Legionów Polskich miało powstać we współpracy z Muzeum Wojska Polskiego. Mówiło się o filii Muzeum Wojska Polskiego. W 2012 roku pojawiła się propozycja, aby z Warszawy do Piotrkowa przenieść Centralne Archiwum Związku Strzeleckiego "Strzelec". Ostatecznie pomysłu nigdy nie zrealizowano, a w 2013 roku willa została sprzedana przez Agencję Mienia Wojskowego.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.