Nekropolia kryje szczątki znanych piotrkowian. Najcenniejsze nagrobki starego cmentarza w Piotrkowie [ZDJĘCIA]

Tak zwany stary cmentarz katolicki w Piotrkowie przy ul. Cmentarnej założono w 1830 r. A tak zwany nowy jest niewiele tylko późniejszy bo powstał w roku 1890. Piotrkowska nekropolia znalazła się na obrzeżach miasta zgodnie z przepisami prawa napoleońskiego, jakie zaczęto stosować w Europie w XIX wieku. Wcześniej w Piotrkowie istniało kilka miejsc pochówku głównie przy klasztorach i kościołach.

Prawo napoleońskie przeniosło cmentarze poza miasta i wsie z powodów sanitarnych. Najpierw zastosowano je we Francji, ale później również inne kraje zaczęły stosować te przepisy. Stąd w większości miast i wsi w Polsce zakładane cmentarze datuje się właśnie na początek XIX wieku.  

Stary cmentarz katolicki w Piotrkowie został wytyczony na północnych rubieżach miasta w 1830 r. wzdłuż drogi, którą nazwano później Alejami Cmentarnymi. Teren otoczono wałem ziemnym i rowami oraz obsadzono topolami. Na początku, do połowy XIX w. na tym terenie chowano jednak tylko tylko zmarłych w czasie epidemii oraz biedotę. Dopiero w 1850 r. zaczęto urządzać tu powszechne pogrzeby, gdy wydano zakaz grzebania zmarłych na terenie miasta. 

Obecnie położony jest centralnie, między nekropoliami prawosławną i ewangelicką, które zostały jednak założone nieco później. 

Cmentarz założycieli i donatorów

Od ul. Cmentarnej jest ogrodzony wysokim, pełnym, murem. Na teren cmentarza, od ulicy Cmentarnej, prowadzi trzyczęściowa brama z centralną, dwuskrzydłową bramą przejazdową, flankowaną furtami.

Regulację cmentarza około 1870 roku przeprowadzono pod kierunkiem geometry Rajskiego i inżyniera Russockiego, a fundusze zostały pozyskane z amatorskich przedstawień teatralnych zainicjowanych przez żonę prezesa komitetu ds. uporządkowania cmentarza Tomasza Libickiego. Z kolei z pomocą piwowara Franciszka Spana alejki zostały wysypane gruzem i żwirem.

W 1871 roku członek dozoru cmentarnego Świerczyński obsadził uliczki cmentarza 500 drzewami, m.in. kasztanowcami, brzozami, akacjami, lipami i drzewkami morwowymi.

Donatorem piotrkowskiego cmentarza był także Karol Burghardt. W 1875 roku zakupił 3 morgi ziemi na jego powiększenie i przekazał parafii. W 1883 roku cmentarz został uporządkowany i podzielony na kwatery.

W 1873 roku na cmentarzu zbudowano kaplicę cmentarną, rodziny Burghardów. Mąż wzniósł ją dla zmarłej żony Adeli Burghard. Poświęcenia kaplicy dokonał 7 lipca 1875 roku biskup kielecki Tomasz Teofil Kuliński, po czym odprawił w niej pierwszą mszę świętą. 

Karol Burghard udostępnił kaplicę do odprawiania nabożeństw żałobnych, z zastrzeżeniem, by nie ustawiano w niej katafalków.

Najstarsze i najcenniejsze piotrkowskie nagrobki

Najbardziej znane grobowce to mogiła trojga dzieci prof. Jordana Kańskiego - Ludwika, Stefanii i Wandy, zmarłych na cholerę w 1872 roku z pomnikiem rzeźbiarza Faustyna Juliusza Cenglera. 

Na cmentarzu piotrkowskim zostali pochowani także między innymi ojciec oraz brat pisarza, zdobywcy nagrody Nobla Władysława Rejmonta Józef Rejment zmarły w 1904 roku oraz Franciszek Rejment zmarły w 1902 roku.

Spoczywa tu także Stanisław Psarski (1857–1932) – inicjator budowy wąskotorowej Piotrkowskiej Kolei Dojazdowej,  a także Michał Rawita Witanowski (1858–1943) – historyk, krajoznawca, regionalista piotrkowski, który między innymi przygotował przewodnik po ziemi piotrkowskiej.